Σάββατο 9 Ιουλίου 2016

Η κοινωνική πραγματικότητα που συνοδεύει τη στρατευμένη τέχνη




"Το Metamorphoses nocturnes, η πρώτη μου σύνθεση για κουαρτέτο εγχόρδων, γράφτηκε στη Βουδαπέστη το 1953-54, αλλά παρέμενε στα συρτάρια μου μια και το να αποδοθεί ζωντανά ήταν αδύνατο. Η ζωή στην Ουγγαρία της εποχής στέναζε κάτω από μια κομμουνιστική δικτατορία και η χώρα ήταν εντελώς αποκομμένη από οποιαδήποτε πληροφορία προερχόταν από το εξωτερικό. Οι επαφές με ανθρώπους εκτός της χώρας απαγορεύονταν, το ίδιο και τα ταξίδια. Οι εκπομπές των Δυτικών ραδιοφώνων κόβονταν και μουσικές συνθέσεις, ακόμη και βιβλία, δεν μπορούσαν να φτάσουν στην Ουγγαρία αλλά ούτε και να σταλούν έξω. Αυτή η απομόνωση δεν περιοριζόταν μόνο στις επαφές με τη Δύση αλλά και με τις υπόλοιπες χώρες του ανατολικού μπλοκ.
Την ίδια εποχή, στη Βουδαπέστη, αναπτύχθηκε (σημ.: από την ανάγκη) μια κουλτούρα που ονομάστηκε των κλειστών δωματίων μέσω της οποίας οι καλλιτέχνες, κατά κάποιο τρόπο, αποτελούσαν εσωτερικούς μετανάστες. Η επίσημη τέχνη, η οποία μας είχε επιβληθεί, ήταν ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός, μια χαμηλού επιπέδου τέχνη η οποία σαν στόχο είχε τις μάζες προπαγανδίζοντας τις επίσημες θέσεις του καθεστώτος. Υπήρχε μια καθολική απαγόρευση σε κάθε είδους μοντέρνα τέχνη. Η πλούσια συλλογή από Γάλλους και Ούγγρους ιμπρεσιονιστές στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Βουδαπέστης, για παράδειγμα, βρισκόταν κάπου κρυμμένη και αποθηκευμένη.
Η κατάσταση ιδιαίτερα στη λογοτεχνία έφτανε στα όρια του παραλόγου με βιβλία να εξαφανίζονται ξαφνικά από βιβλιοθήκες και βιβλιοπωλεία (όπως, για παράδειγμα ο Δον Κιχώτης). Στον τομέα της μουσικής ο Μπέλα Μπάρτοκ, ο οποίος είχε πεθάνει το 1945, θεωρούνταν ως ο μεγάλος εθνικός συνθέτης αλλά και αντιφασίστας ήρωας, αλλά τα περισσότερα έργα του υπόκειτο σε λογοκρισία. Τα μόνα που μπορούσαν να εκτελεστούν ζωντανά ήταν το Κονσέρτο για Ορχήστρα, το τρίτο Πιάνο Κονσέρτο και τα λιγότερο επικίνδυνα, ας το πούμε έτσι, επηρεασμένα από την παράδοση έργα του.
Όμως το γεγονός πως το μοντέρνο ήταν απαγορευμένο (όπως ακριβώς στη ναζιστική Γερμανία) μεγάλωσε τη θέληση για καθετί νέο στην τέχνη μεταξύ των ριζοσπαστών καλλιτεχνών. Βιβλία γράφονταν, μουσική συνθέτονταν και εικαστικοί ζωγράφιζαν στα κρυφά και αυτά στον λίγο ελεύθερο χρόνο που διέθεταν. Το να δημιουργείς κάτι που θα έμενε στο συρτάρι σου για πάντα κρυμμένο, θεωρούνταν τιμή."

György Ligeti, μιλώντας για τις πρώτες του συνθέσεις για έγχορδα ( η μετάφραση δική μου)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου