Υπάρχουν άνθρωποι που αποτελούν πηγές ζεστασιάς. Η παρουσία τους, τα λόγια τους, ίσως το άγγιγμα τους, η φιλία τους και τα συναισθήματα τους είναι πάντα εκεί να μας τυλίξουν στη θαλπωρή τους. Έχεις γνωρίσει τέτοιους ανθρώπους; Είσαι τυχερός ή τυχερή. Δεν υπάρχουν πολλοί. Δεν μιλάω για ερωτισμό αλλά για κάτι άλλο που δεν μπορεί να περιγραφεί εύκολα, μυστηριώδες. Ένα χάρισμα.
Τέτοιος είναι και ο Robert Wyatt.Κάποτε ντράμερ στους θρυλικούς Soft Machine, εδώ και περίπου τέσσερις δεκαετίες σόλο αλλά ποτέ μόνος. Η φωνή του και ο τρόπος που τραγουδά-σαν να μη θέλει να ξυπνήσει κάποιον που κοιμάται ήσυχα δίπλα του-φτιάχνουν ένα κουκούλι γύρω μου, κάθε φορά που τον ακούω, το οποίο με κάνει να αισθάνομαι ασφαλής και γεμάτος.
Άργησα να ανακαλύψω τα αριστουργήματα των Soft Machine, κατά συνέπεια και τον ίδιο τον Robert ( ας μου επιτρέψει να μιλώ γι'αυτόν στον ενικό ). Αυτή η ταμπέλα του progressive, εκτός από λανθασμένη, αποτελούσε για 'μένα έναν τοίχο που δεν μπορούσα να διαπεράσω. Την άκρατη ροπή του prog rock προς τον ακαδημαϊσμό δεν μπορούσα και ακόμη δεν μπορώ να την αντέξω.
Αφορμή γι'αυτές τις γραμμές οι δύο τελευταίες συλλογές Different Every Time γεμάτες τραγούδια και συνεργασίες από ολόκληρη την καριέρα του. Η αλήθεια είναι πως δεν καταλαβαίνω τη λογική αυτής της κίνησης μια και μιλάμε για τραγούδια που κυκλοφορούν. Μου μοιάζει σαν μια προσπάθεια της εταιρίας του, της ήμι-ανεξάρτητης Domino, να καλύψει το χρονικό κενό της απουσίας νέου υλικού. Κόλπα των μεγάλων που τα εφαρμόζουν και οι μικρότεροι. Ας είναι όμως. Όσοι περισσότεροι ακούν τον Robert, τόσο καλύτερος αυτός ο κόσμος γίνεται.
Η σόλο καριέρα του, μια και αυτή με απασχολεί γράφοντας, είναι γεμάτη από καλλιτεχνικούς θριάμβους δοσμένους μέσα από τη μελαγχολία της φωνής του και τα γλυκόπικρα τραγούδια του. Για πάνω από σαράντα χρόνια καταφέρνει να παράγει σπουδαία μουσική και να έχει πράγματα να πει. Εξαιρετικά σπάνιο. Το ατύχημα που τον άφησε ανάπηρο από τη μέση και κάτω-τα χρόνια που το αλκοόλ ήταν ο κολλητός του-πιθανότατα σημάδεψε ότι ακούμε από τον ίδιο. Γιατί, μην έχεις καμιά αμφιβολία, ότι ακούμε είναι οι ήχοι που έχει μέσα του, κομμάτια της ψυχής του που φτάνουν σε εμάς χωρίς τη μεσολάβηση του εάν ή του μήπως.
Πρόσφατα κυκλοφόρησε μια άλλη συλλογή με τίτλο '68 με κάποια από τα πρώτα σόλο τραγούδια του. Σε εκείνα τα χρόνια των εθισμών και του ηχητικού ριζοσπαστισμού, αυτά τα τέσσερα τραγούδια αναδεικνύουν ξεκάθαρα το πόσο συγκεντρωμένος ήταν και πως το καλλιτεχνικό του όραμα δεν εκτροχιάστηκε ακόμα και όταν το σώμα τιμώρησε το μυαλό του. Ήταν καλλιτέχνης.
Δεν ήταν, όμως, μόνο αυτό. Ο Wyatt αποτελεί αυτό που απλοϊκά λέμε φωνή από μια άλλη εποχή. Μια εποχή που ο καλλιτεχνικός και αισθητικός ριζοσπαστισμός είχε γερές βάσεις στην έντονη πολιτικοποίηση μέσω της συλλογικής ταύτισης του εγώ με το εμείς, όπως αυτή εκφραζόταν από τη μουσική. Άνθρωποι όπως ο Robert διατηρούν ακόμα και σήμερα ενεργά τα κάποτε συγκοινωνούντα δοχεία καλλιτέχνης και πολιτικό υποκείμενο. Αυτός ο δεσμός δεν διαρήχθηκε ποτέ μέσα στα χρόνια που βρίσκεται εδώ, στα πάνω και στα κάτω του.
Ο ίδιος δεν αισθάνεται καθόλου γραφικός να μιλά και να επιτίθεται με πολιτικούς όρους για την καθημερινότητα αλλά και την κεντρική πολιτική σκηνή της Αγγλίας και του παγκοσμιοποιημένου καπιταλιστικού καθεστώτος που βιώνουμε στο σήμερα. Οποιαδήποτε ομοιότητα με τους εδώ και καλά διανοούμενους είναι απλά ανύπαρκτη. Διατηρεί γύρω του έναν πυρήνα φίλων-συνεργατών μουσικών (όπως ο Gilad Atzmon, αυτοεξόριστος ισραηλίτης σαξοφωνίστας ο οποίος βρίσκεται σε μόνιμη σύγκρουση με το κατεστημένο του κράτους του Ισραήλ ) για τους οποίους έχει ακόμη νόημα η ανάμιξη μουσικής και πολιτικής. Ευτυχώς.
Δεν ξέρω αν είναι δική μου αυτοεκπληρούμενη προφητεία, μα μέσα στα τραγούδια του διακρίνω τη μόνιμη αγωνία για το μέλλον. Δεν έχει καμία σημασία αν το παραπάνω προέρχεται από κάποιον που έχει μόλις πατήσει πλέον στα τρίτα -ήντα. Έχει πολλά, ακόμη, να πει ο Robert. Όπως έγραφε σε ένα πρόσφατο τραγούδι του: Stay tuned, there is more to come.
Robert Wyatt-Stay tuned
O Robert Wyatt τον Οκτώβριο του 2014 ανακοίνωσε στο Uncut ότι σταματάει να κάνει μουσική και επικαλέστηκε λόγους ηλικίας (70 γαρ, 69 τότε) αλλά και ότι ενδιαφέρεται περισσότερο για την πολιτική επί του παρόντος. Επίσης είπε ότι "είναι προτιμότερο να σταματάς όταν δεν έχεις κάτι ουσιαστικό να πεις από το να επαναλαμβάνεσαι" και το χαρακτηριστικό "ο καλλιτέχνης είναι προτιμότερο να φεύγει από τη σκηνή 5 λεπτά πριν παρά 5 λεπτά μετά απ' ότι θέλει το κοινό"(αν και αυτά μπορείς να τα αγνοήσεις γιατί τώρα δεν τα βρίσκω για να σε παραπέμψω). Κυκλοφόρησε η Βιογραφία του Different Every Time: The Authorised Biography of Robert Wyatt by Marcus O'Dair και περίπου ένα μήνα μετά η συλλογή από την Domino.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜεγάλος μουσικός, τεράστιος καλλιτέχνης!