Αντικουλτούρα // 1966-68 Μέρος Δέκατο Πέμπτο : White Light/White Heat

"Κύριο μέλημα της αντικουλτούρας είναι να εξαγγείλει έναν νέο ουρανό και μια νέα γη τόσο απέραντα, τόσο θαυμαστά ώστε οι άμετρες αξιώσεις της τεχνικής εμπειρογνωμοσύνης να εξαναγκαστούν σε οπισθοχώρηση, περιοριζόμενες σε μια δευτερεύουσα και περιθωριακή θέση στη ζωή των ανθρώπων"

Theodore Roszak "Η  γέννηση της αντί-κουλτούρας" (Εκδ. Futura)

Η αντικουλτούρα που γεννήθηκε αμέσως μετά τον B'  Παγκόσμιο Πόλεμο περνώντας μέσα από διάφορα στάδια εξέλιξης και με διαφορετικές διαδικασίες σε κάθε μορφή τέχνης, βρήκε την κορύφωση της στη δεκαετία του '60 και, μέσω της παντελώς υποκειμενικής μου γνώσης, στην τριετία που αναφέρει ο τίτλος. Οι αριθμοί και ο τρόπος που διαχωρίζουν και κατατέμνουν την καθημερινότητα των ζωών μας αποτελούν μια απλή καταγραφή για τη μνήμη. Τίποτα παραπάνω. Δεν είναι γεγονότα από μόνοι τους. Επιθυμώ να θυμηθώ κάποια σημαντικά απομεινάρια της αντίκουλτούρας στις τέχνες μέσα σε αυτή την τριετία.

Γράφοντας για τους Velvet Underground και γι αυτό το δεύτερο χρονικά άλμπουμ τους, πηγαίνω αρκετά πίσω στα δικά μου χρόνια διαμόρφωσης. Το Whte Light/White Heat είναι δύσκολα περιγράψιμο, μέσα σε μια στοιχειώδη οικονομία χώρου μια και μεγαλώνοντας-και πλησιάζοντας τα σαράντα-ανακαλύπτω πως μάλλον αποτελεί το αγαπημένο μου rock n' roll album ever. Παράλληλα η επίδραση, κυρίως στη μεταγενέστερη πορεία της μουσικής, αυτού του άλμπουμ όσο και του γκρουπ, υπήρξε τόσο ισχυρή όσο και η απάθεια με την οποία αντιμετωπίστηκε στην εποχή του, μια και κυκλοφόρησε το Γενάρη του'68.

Έχοντας πάρει τη σκυτάλη από τον καλλιτεχνικό θρίαμβο της περιλάλητης μπανάνας, έβρισκε το γκρουπ μειωμένο κατά ένα άτομο, μαι και η Nico δεν αποτελούσε μέρος του πλέον. Θεωρώ πως βασική αιτία να επιλέξω το White Light/White Heat είναι, μαζί με τον εθισμό στον τραχύ και κακόφωνο ήχο του, και αυτή η απουσία. Τα τευκτονικά φωνητικά της Nico και η συνολική αίσθηση μιας κλασσικότροπης περισσότερο φολκ και ποπ τραγουδοποιίας που έβγαζε η φωνή της, αφαιρούσαν αυτό το contemporary feel από τη μουσική τους. Ένα συναίσθημα, μια χωροχρονική διατύπωση η οποία ενυπάρχει εντονότατα στο White Light/White Heat. Ο χώρος, ο χρόνος και ο τόπος είναι η Νέα Υόρκη των 60's των οποίο άμεσο παράγωγο είναι η μουσική του γκρουπ. Οι Velvet Underground ήταν η φωνή της καθημερινότητας μιας πόλης στην οποία ήταν, συχνά, επικίνδυνο να ζεις και, επιπρόσθετα, ο κόσμος που συνέρρεε εκεί διαμορφωνόταν από μια διάχυτη ενέργεια αντίθεσης με την υπάρχουσα εξουσία.

Το Factory του Warhol, που στην ουσία τους φιλοξενούσε όσο και τους φρόντιζε, αποτελούσε τη γέφυρα μεταξύ δύο κόσμων εξίσου αντιφατικών και καθόλου βαρετών. Από τη μία το κύκλωμα της hip art και από την άλλη ο outsider ριζοσπαστισμός που εδραιωνόταν στους δρόμους και μεταφερόταν σε κλειστούς χώρους που, όμως γέμιζαν από ανοιχτά μυαλά.

Αυτός ο περιπετειώδης δίσκος απευθύνθηκε, τότε, σε λίγους αλλά εξίσου λάτρεις της, όποιας, περιπέτειας. Παράλληλα αυτοί οι λίγοι, οριακά νιχιλιστές, εχθροί του χιπισμού και της ηλίθιας flower power, ήταν ένα μέρος της μαγιάς που δημιούργησε τον, από καιρό νεκρό, μύθο μιας μεγαλούπολης φιλικής σε κάθε είδους αμφισβήτηση.

Ξεχωρίζω τη μαγικότερη τετράδα του rock n' roll σε δύο δίδυμα: ο John Cale, έχοντας ήδη διαγράψει μια σπουδαία όσο και τεθλασμένη διαδρομή στο χώρο του πειραματισμού, ήταν η αβάντ γκαρντ πλευρά των τραγουδιών του δρόμου που συνέθετε ο Lou Reed. Αυτός ο αυθόρμητος και συχνά κοχλάζων συνδυασμός δεν εμφανίστηκε ποτέ ξανά στην κομπασμένη ιστορία του ροκ. Παράλληλα οι δύο σταθερές αξίες του γκρουπ, η μετρονόμος Tucker και ο σπουδαίος κιθαρίστας Morrison φρόντιζαν ώστε η βιαιότητα των συνθέσεων-αλλά και των αντιθέσεων-να κυλάει πάνω σε στέρεες ράγες.

Οι επιλογές τους σε αυτό το άλμπουμ ήταν ξεκάθαρα ριζοσπαστικές, προκλητικές και αρκετά αυτοκαταστροφικές για τις καριέρες τους.  Οι ενισχυτές στο μάξιμουμ, το παίξιμο τους στα όρια του θορύβου δημιουργούσε ένα ηχητικό πανδαιμόνιο, ενώ το ενδιαφέρον τους να είναι ευήκοοι ήταν μηδενικό. Την εποχή, ακόμη τότε, των δίλεπτων και τρίλεπτων single αυτοί είχαν να προτείνουν τα δεκαεφτά λεπτά αβάντ γκαρντ επαναληπτικότητας και κιθαριστικού feedback, το Sister Ray.

Στο Whte Light/White Heat καταργούν τη ροκ γραμμική αφήγηση με ένα μένος και μια επιθετικότητα που λογικά εξέφραζε την καθημερινότητα που βίωναν στους δρόμους της πόλης τους. Η βιόλα του Cale εισάγει την αβάντ γκαρντ στο ροκ ήχο, η αφήγηση στο The Gift πειραματίζεται, οριακά, με την τεχνική του cut-up, η χαοτική επαναληπτικότητα του Sister Ray σε μεταφέρει στην trance κατάσταση των μουσικών της Ινδίας. Τα ναρκωτικά και η παραβατικότητα δεν μυθοποιούνται αλλά περιγράφονται με την κλινικότητα που βρίσκεις στο Junky και την ειρωνεία ενός Μπουκόφσκι χωρίς να ωραιοποιείται η άγρια καθημερινότητα που επιφύλασσε η εξουσία στους μη-κανονικούς. Σαν αυτούς που δημιούργησαν αυτό το αριστούργημα.